Biograd kod Konjica bio je srednjovjekovna tvrđava smještena u župi Neretva, na lijevoj obali istoimene rijeke, zapadno od današnjeg Konjica. Okružen prirodnim barijerama – rijekom Neretvom na sjeveru, potokom Radavom na istoku i potokom Dreceljom na zapadu – ovaj Biograd nalazio se na uzvišenju oko 200 metara iznad korita rijeke. Njegov strateški položaj među planinama Čvrsnicom, Bitovnjom, Bjelašnicom i Prenjem učinio ga je značajnim i u ranijim epohama. U podnožju tvrđave nalazilo se naselje Podbiograd, preko kojeg se prelazilo u Konjic, a koje su Osmanlije zvale Belgradžik.
Biograd se spominje u poveljama iz 1444, 1448. i 1454. godine kao posjed Stjepana Vukčića Kosače, a vjerovatno ga je naslijedio od svog prethodnika Sandalja Hranića, koji je, prema predaji, to područje preuzeo od moćne porodice Sankovića oko 1404. godine. Najstariji arhivski podatak o Biogradu zabilježen je u julu 1445. godine u dubrovačkom arhivu, kada je stanovnik Drijeva, Cvjetan Milišić, podnio tužbu protiv kastelana Biograda Petra Radinovića zbog krađe. Kastelani, kao zapovjednici tvrđava, pripadali su nižem plemstvu, a Radinović je vjerovatno bio u službi hercega Stjepana.
Značajan je i podatak iz 1449. godine o krađi koju su izvršili ljudi Radiča Paštrovića, također vazala Stjepana Vukčića, iz kuće krstjanina u mjestu zvanom „Eretua“ pod Biogradom. To dodatno potvrđuje postojanje podgrađa i prisustvo pripadnika Crkve bosanske. Isti prostor bilježi i gostinjce koje su koristili dubrovački trgovci. Presuda iz 1466. godine govori o sporu između krstjana iz Neretve (današnjeg Konjica?) i lokalnog čovjeka zbog novca deponovanog u Podbiogradu.
Pitanje odnosa između toponima Konjic, Neretva, Biograd i Podbiograd još uvijek ostaje nedovoljno razjašnjeno. Pojedini autori, poput Pave Anđelića, smatraju da je “Neretva” sinonim za naselje Konjic, ali se postavlja pitanje kako onda objasniti činjenicu da su Biograd i Podbiograd na lijevoj, a Konjic na desnoj obali rijeke. Ipak, prisustvo krstjana, gostinjca i sudskih sporova svjedoče o razvijenom životu i naseljenosti.
Srednjovjekovni Biograd kod Konjica predstavljao je važan vojni i trgovački punkt, smješten na prirodno zaštićenoj i strateški važnoj lokaciji, s jasnim kontinuitetom kroz historijske epohe. Iako arheološka istraživanja nisu detaljno provedena, pisani izvori ostavljaju sliku o utvrdi s podgrađem i značajnim društvenim životom u njegovoj sjeni.
Bilješka o autoru i izvoru:
Ovaj tekst je sažeta obrada iz naučnog rada Esad Kurtović, „Tri srednjovjekovna hercegovačka Biograda“, objavljenog u knjizi „Hercegovina 2021“, str. 5–18. Autor je redovni profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu, specijaliziran za historiju srednjovjekovne Bosne i dubrovačke arhivske izvore.